логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

 лого

КРШТЕВАЊЕ

 

Александар Шмеман


 



Таинството на водата



Во нашите богослужбени книги светото Таинство Крштевање започнува со следното упатство:

Свештеникот влегува во олтарот и облекува бела облека. При запалени свеќи, тој кади околу садот со водата, ја остава кадилницата и се поклонува.

Во наше време на малкумина им е јасно дека тоа упатство е сè што останало од најголемиот празник на раната Црква - пасхалното чествување на Крштевањето и кршталното чествување на Пасхата.

 
Го нагласуваме ова уште еднаш, зашто, дури и да е невозможно повторно да ги обединиме Крштeвањето и Пасхата, пасхалниот карактер на Крштeвањето, врската меѓу Крштeвањето и Пасхата остануваат клуч не само за Крштeвањето, туку и на целата христијанска вера. Основното упатство во богослужбените книги ни напоменува дека тој пасхален карактер на празникот треба да биде запазен. На прво место, тоа означува празнувањето на Крштeвањето да се извршува од Црквата, односно - со учество на народот Божји и да се доживува како настан во кој таа се утврдува како премин -Пасха - од „овој свет“ во Царството Божјо; како учество во решавачките настани на Христовата Смрт и Воскресение. Правилното празнување на Крштeвањето е извор и појдовна точка на посакуваното од наша страна литургиско возобновување и преродба. Во тоа таинство Црквата ја разоткрива пред себе полнотата на сопствената природа и постојано се возобновува како заедница на крстените. Во светлината на таа важна функција на Крштeвањето – постојано да се возобновува Црквата – колку несвидни и погрешни, од литургиска гледна точка, изгледаат нашите кратки, „приватни“ крштeвки, лишени од секаква торжественост, извршувани во отсуство на Црквата, сведени на елементарен минимум. Да се потсетиме дека насекаде и секогаш кога се празнува Крштевањето се наоѓаме – макар и духовно! – во предвечерието на Пасхата, во самиот апогеј на Велика Сабота, во почетокот на онаа неповторлива ноќ којашто секоја година ни ги отвора вратите кон Царството Небесно.


 
Крштевањето започнува со торжествено осветување на водата. Но, слабеењето на врската со Литургијата достигнало до таа мера што некои свештеници речиси и го пропуштаат тоа осветување. И навистина, зошто да го извршуваме целиот тој релативно долг обред на осветување, кога е многу полесно да излееме неколку капки претходно осветена „осветена вода“ во кршталната бања, и Крштевањето да го извршиме со попрскување на детето со неколку капки „осветена вода“, кога тоа се смета за неопходен и доволен услов за реализација на чинот. За десет минути човекот станува христијанин – член на Телото Христово, осветен сад на Светиот Дух, сограѓанин на светиите! Останува само да се издаде крштеницата. Не е чудно што за повеќето луѓе денес не само Крштевањето, туку и целата Црква со своите на прв поглед неразбирливи и архаични обичаи им изгледа целосно неумесна, и тие едноставно ја напуштаат, за на друго место да бараат духовна храна, без која човекот не може да живее.


 
Затоа е важно да разбереме дека токму водата ни ја открива смислата на Крштевањето, и дека тоа се случува во осветувањето на водата пред самото Крштевање. Крштевањето не само што започнува со осветувањето на водата, но во тоа осветување се разоткриваат и сите димензии на кршталното Таинство, неговата космичка содржина и значење. Осветувањето на водата го пројавува органскиот карактер на Крштевањето, разоткривајќи ја неговата врска со светот и со материјата, со животот во сите негови пројавувања. И ако денес во богословските учебници Крштевањето се претставува  како речиси магично дејство, ако тоа престанало да биде извор и постојана појдовна точка на богослужењето и благочестието, тоа е токму затоа што Крштевањето било одвоено од „таинството на водата“, коешто е негов вистински контекст и значење.

Водата несомнено е еден од најдревнитре и најуниверзални религиозни символи. Од христијанска гледна точка, важни се три димензии на таа символика. Првата можеме да ја наречеме космичка. Без вода нема живот, и затоа „примитивниот“ човек ја поистоветува водата со принципот на животот и во неа ја гледа световната prima essentia, „... и Духот Божји лебдеше над водата“ (Битие 1:2). Но ако водата го одразува и го символизира светот како космос и живот, во исто време таа е символ на разрушување и на смрт. Таа е таинствена длабочина, којашто убива и уништува, темно пребивалиште на демонски сили, образ на ирационалното, првичното во светот. Принцип на животот, живототворната сила и принцип на смртта, силата на разрушувањето – тоа е фундаменталното двојствено восприемање на водата во религиозниот светоглед на човекот. И на крај, водата е символ на очистувањето, на чистотата и, следствено, на препородувањето и возобновувањето. Таа ја измива нечистотијата и го воспоставува првобитниот девствен образ на земјата. Библијата и целиот библиски расказ за создавањето, за падот во грев и за спасението се проникнати со таа основна религиозна символика на водата, којашто има свои корени во нејзините саморазбирливи и природни атрибути. Ја откриваме водата во почетокот, во првата глава од книгата Битие, кадешто таа го символизира самото создавање, космосот, којшто го радува Творецот, зашто ја одразува и ја возгласува Неговата слава. Ја откриваме како гнев, осудување и смрт во расказот за потопот и уништувањето на фараонот и неговата војска под брановите на Црвеното Море. Ја откриваме како средство за очистување, покајание и проштевање во Крштевањето на св. Јован Предтеча, во потопувањето на Христос во водите на реката Јордан, и во последната негова заповед: „Одете и крштевајте...“

 
Создавањето, падот во грев и искупувањето, животот и смртта, воскресението и вечниот живот – сите суштински димензии, целата содржина на христијанската вера се обединети и поврзани во една внатрешна самозависност од еден единствен символ. Првичната најважна смисла и сила на тој символ е дека тој го соединува она што било разурнато, разделено и осакатено. Во едно такво разбирање осветувањето на водата пред Крштавањето престанува да е она во коешто на крај сме го претвориле – нешто како претходна церемонија по слободен избор, којашто само треба да произведе „материјал за Таинството“.  Осветувањето станува она што било од самиот почеток – епифанија, откровение на вистинската смисла на Крштевањето како космички, еклисиолошки и есхатолошки акт. Космички, зашто е таинство на Новото Создание; еклисиолошки, зашто е таинство на Црквата; есхатолошки, зашто е таинство на Царството. И така, само ако го разбереме таинството на водата, ќе разбереме зошто човекот прво треба да го потопиме во вода, ако сакаме да го спасиме.  


 


Извор:

TVITer270

П.П. 2007-08-23 10:54:41

Александар Шмеман
„Од вода и од Дух“

(подготви: д-р Драган Михајловиќ)
 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

Видео содржини

dobrotoljubie

Духовност

Јуни 13, 2025
SV.JOVAN.Kronshtatski

Акатист кон Светиот и праведен отец Св.Јован Кронштадски Чудотворец

Љубављу својом озари нас, грешне и немоћне, удостој нас да принесемо плодове покајања, и да се неосуђено причешћујемо Светим тајнама Христовим. Силом својом веру у нама оснажи, у молитви нас подржи, немоћи и болести исцели, од искушења и непријатеља видљивих…
Октомври 20, 2024
TviTER281

Монашки и свештенички семинар во митрополијата на Киншаса (06.09.2024 21:29)

Со Божја благодат и благослов на Неговата Светост Папата и Патријарх Александриски и на цела Африка г. Теодор II, во Митрополијата на Киншаса, во Конго, се одржаа семинари за монасите и свештениците.

Света Троица во Стариот Завет

Јун 30, 2024 Полезно и Потребно 1504
Avraamovo.GOSTOLJUBIE
„Секоја енергија која од Бога се простира на творевината и се именува со многу имиња, од…

За нафората

Јун 25, 2024 Полезно и Потребно 1740
HRISTOS.nafora
Нафората е осветен леб,кој бил принесен на жртвеникот и чија средина е извадена и…

Проскомидија

TVIT602
·Што е Проскомидија? Еретиците немаат Проскомидија. Проскомидијата е уводниот дел на…

Јован Дебарски Архиепископ Охридски (30 август/12 септември)

Сеп 13, 2021 Житија 3915
Овој свет и богоносен отец наш Јован Дебранин, Архиепископ Охридски и прв ктитор на…

Најново од духовност

Православен календар

 

30/06/2025 - понеделник

Петровденски пости (строг пост)

Светите маченици Мануил, Савел и Исмаил; Преподобен Пиор;

Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на св. Христова маченица Акилина  26 јуни/13 јуни  2025

Тропар на св. Христова маченица Акилина 26 јуни/13 јуни 2025

Избран саду на Божјата благодат,Акилино света девственичке,радост на ангелите, посрамување на демоните,моли се, о, ти јагне Божјо,за оние кои Неговата...

Тропар на светиот  Христов подвижник Онуфриј Велики  25 јуни/ 12 јуни  2025

Тропар на светиот Христов подвижник Онуфриј Велики 25 јуни/ 12 јуни 2025

Блажен си ти о велики Онуфрие,кого Бог во борба го поведе,да покаже и посведочи дека телото може да се победи,стариот...

Тропар на св.апостол Христов Вартоломеј  24 јуни/11 јуни 2025

Тропар на св.апостол Христов Вартоломеј 24 јуни/11 јуни 2025

Благата вест ширејќи се по земјата,се изли и од устата твоја дури и до Индија, о Вартоломее апостоле Христов,на крст...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная