✥НА РЕКИТЕ ВАВИЛОНСКИ✥
Со приближувањето на Великиот Пост, ние забележуваме дека во Црковните Богослужби се јавуваат посебни молитви кои Црквата премудро ги одредила за да не подготви за овој период на пост, молитва и покајание. Така, во Неделата на Митарот и Фарисејот, на утрената Богослужба се започнува со пеење на покајната песна „Отвори ми ги вратите на покајанието, Животодавче“ (Покајанија двери отверзи ми Жизнодавче).
Во наредната недела, пак, а тоа е Неделата на блудниот син, освен оваа прекрасна молитва, на Утрената почнува да се пее и Давидовиот псалм „На реките Вавилонски“ (Псалм 136). Во Псалтирот овој псалм е поставен веднаш после торжествените и Богопофални псалми 134 (Хвалите имја Господње) и 135 (Исповједајтесја Господеви јако благ), но по својата содржина тој премногу се разликува од нив.
Накратко, псалмот ни раскажува за еден период од животот на древните Евреи, поточно, за нивното прогонување во Вавилон и нивната неизмерна тага за родниот Ерусалим. Псалмот се пее и наредните две Недели – онаа на Страшниот Суд и Неделата на простување, т.е. онаа пред самиот почеток на Великиот Пост.
А зошто Црквата го одредила пеењето на токму овој Псалм? Како неговата содржина се однесува и на нас?
Еве како тоа го објаснуваат Господовите служители во своите обраќања кон верните:
Великиот Пост , Нашето прогонство
Од отец Серафим Роуз (март, 1965)
„На реките Вавилонски, таму седевме и плачевме, кога ќе си спомневме за Сион“.
Овие зборови на Великопосниот Псалм, нам, на Православните Христијани, Новиот Израел, ни напоменуваат за нашето прогонство. Овој Псалм има посебно значење за православните Руси, истргнати од Русија, но и за сите нас, Православните Христијани, кои живееме во овој свет како во прогонство, копнеејќи да се вратиме во нашиот вистински дом – Рајот.
За нас Великиот Пост е еден вид период на прогонство, востановен од нашата Мајка, Црквата, за да го освежи во нас споменот за Сион од кого многу далеку сме залутале. Ние сме го заслужиле тоа прогонство, а заради нашата голема грешност имаме и голема потреба од него. Само преку горчините на прогонството , за кои ни напоменуваат постот, молитвата и покајанието на овој период, ние успеваме да ја сочуваме во себе визијата за нашиот Сион.
„Ако те заборавам Тебе, Ерусалиме...“
Слаби и заборавни, ние и во деновите на Великиот Пост живееме така како Ерусалим никогаш и да не постоел за нас.Ние сме вљубени во нашиот свет, нашиот Вавилон; ние сме заведени од обилните задоволства на оваа „туѓа земја“ и ги занемаруваме службите и поученијата на Црквата кои не потсетуваат за нашиот вистински дом. И полошо од тоа, ние ги љубиме самите наши поробувачи – зашто нашите гревови не држат во заробеништво многу поцврсто отколку секоја човечка стража – и ние им служиме, минувајќи ги бесполезно драгоцените денови на Постот, кога треба да се подготвуваме за пречекот на Сончевиот Изгрев на Новиот Ерусалим, за Воскресението на нашиот Господ Исус Христос.
Но сеуште има време; ние мораме да си спомнеме каде е нашиот вистински дом и да заплачеме за гревовите кои не изгониле од него. Да ги земеме при срце зборовите на Светиот Јован Лествичник: „Прогонството е оддалечување од се, со намера да се сочува нашиот ум во неразделно единство со Бога. Прогонетиот го љуби плачот и самиот непрекидно плаче.“ Изгонети од Рајот, ние не можеме да се надеваме на повторно враќање во него доколку најпрво не бидеме изгонети од светот.Тоа можеме да го постигнеме поминувајќи ги овие денови во пост, молитва, оддалечување од светот, посетување на црковните Богослужби; со солзи на покајание, со подготвување за радосниот Празник кој ќе го означи крајот на овој период на прогонство, и сведочејќи им на сите во оваа „туѓа земја“ за настапувањето на еден уште поголем Празник – денот кога нашиот Господ ќе дојде да ги врати Своите луѓе во Новиот Ерусалим, кој ќе биде за вечност и од кого никој веќе нема да биде прогонет.
За значењето на псалмот „На реките Вавилонски“
(извадок од беседата на Митрополит Филарет Вознесенски, Првоиерарх на РПЦЗ од 1964 до 1986)
Основната смисла на псалмот „На реките вавилонски“', посебно за нас, Христијаните, не е во историските случувања , но во тоа што овој псалм ни напоменува за тоа како Евреите бивајќи во заробеништво во Вавилон, се научиле да ги љубат своите светињи, да ги чуваат во себе и да ги носат во своите срца. Жестоките поробувачи им говореле: „Пејте ни од Сионските песни“, а тие одговарале: „Како да ја пееме Господовата песна на туѓа земја?“
Така ни прилега и нам, кои сме се востановиле на многу реки, далеку од своето родно место, да земеме пример од Еврејскиот народ кој се научил бивајќи во заробеништво да ги носи во себе своите светињи, да ги почитува и да ги чува.
„...Ќерко Вавилонска, опустошителке, блажен е Оној Кој ќе ти врати за делото шо ни го направи! Блажен е Оној Кој ќе ги зграби и разбие твоите младенци од камен...“
Но, основната, духовна смисла на овој псалм, во согласност со други свети оци била објасната и од големиот старец Амвросиј. Во едно од своите поучителни писанија о.Амвросиј се обраќа кон самиот себе си говорејќи: „ Ќерко Вавилонска, моја грешна плот, кога ќе се научиш да ги разбиваш гревовните твои младенци од каменот на верата?“ Светите оци го нарекуваат гревот „гревовен младенец“ кога тој само се појавил во човековата душа но сеуште не завладеал со неа. Тоа значи дека соблазната на гревот се појавила во душата, но човекот може да ја победи таа соблазна, која е нужно да ја отфрли од себе веднаш штом ќе се појави. Ако човекот го задржува она што го соблазнува во душата и мислите, посветувајќи му внимание, тогаш тоа со секој момент станува се посилно и попримамливо, и што подолго соблазната останува во душата, толку потешко ќе биде таа да се победи. Токму затоа и големиот старец говори дека е неопходно „гревовните младенци да се разбиваат од каменот на верата“ и да се води борба со гревот, изгонувајќи го надвор веднаш кога тој ќе се појави во душата, додека е уште слаб, како младенец и сеуште не завладеал со душата.
Ова треба да го помни секој од нас.
„На реките Вавилонски, таму седевме и плачевме кога ќе си спомневме за Сион...Како ќе ја пееме Господовата песна во туѓа земја?“
Митрополит Јов (надлежен Архиереј за Чикашката и Средно-американска Епархија на Православната Црква на Америка од 1993 до 2009)
(Великопосен период, 2003)
Возљубени во Господа,
Со овие таговни, а воедно неописливо убави и силни зборови на Псалмот 136, ние влегуваме во Великопосниот Период. Се сеќаваме на зборовите на Свети Павле кој вели:„Ние немаме постојан град, но го бараме оној што треба да дојде“(Евр. 13:14). Ние сме во Вавилон и копнееме да се вратиме во својот дом. Ние сме во туѓа земја, каде што многупати е тешко да се пее Господовата песна, песната на нашиот вистински идентитет и на нашиот роден крај.
За Христијаните, секоја земја е туѓа земја, далеку од Царството Небесно. Секоја земја, нација или град што е од овој свет, порано или покасно се манифестира како воено поле, воена опасност, непризнавање на божественото значење на човечкиот живот, алчност за материјална добивка, и секаков вид на морална дигресија. Великиот пост не повикува да ја оплакуваме оваа бедна состојба во која себеси се наоѓаме како заробеници. Нашите срца очајно повикуваат:„Навистина, како да ја пееме Господовата песна?“
Сепак, во Христовата светлина, ние согледуваме дека можеме и мораме да ја пееме Господовата песна.Ние откриваме дека иако секоја земја е туѓа земја, таа е, сепак, земјата во која сме повикани да бидеме сведоци и рефлекција на Светлината што преобразува се. Со помош на Господовата благодат која толку обилно се излева на нас преку нашиот живот во Господа Исуса Христа, ние согледуваме дека можеме да ја поправиме навидум безнадежната состојба на овој паднат и скршен свет, и тоа почнувајќи најпрво со нашите сопствени срца; ние согледуваме дека и туѓата земја може да ни постане „дом“ ако Го носиме Христа во срцата. Ние можеме да го почувствуваме предвкусот на Царството Кое е нашиот дом и тоа преку светата Евхаристична трпеза на која се принесува Телото и Крвта на нашиот Бог, преку светите црковни Богослужби, преку слушањето и читањето на Светото Писмо и житијата на Светиите кои се секогаш присутни со нас во Црквата, преку нашите лични молитви и преку нашиот пост. Чувствувајќи го на тој начин присуството на Царството, ние тоа можеме да го споделиме и со другите правејќи им добрини и така повлекувајќи ги во мрежата на Господовата љубов и благост.
Ова е „радосната тага“ на Великиот Пост. Иако тагуваме поради гревовноста на светот, а пред се, гревовноста на нашите животи, ние, сепак, не тагуваме како „оние што немаат надеж (Солун.1, 4:13). Нашите очи се фокусирани на Светата Пасха, потеклото и исполнувањето на нашето Великопосно делување. Се што зборуваме и правиме за време на овие Великопосни денови има само една цел: да бидат отстранети сите препреки што го заматуваат нашиот духовен вид, а се поставувани од нашата волја, за да можеме повторно да се фокусираме на „надежта која е припремена (за нас) во Рајот“ (Колос. 1:5). Токму оваа надеж – во уништувањето на смртта преку Христовото распнување и Воскресение, ја разведрува нашата тага. Ова е таа надеж, сигурна и непоколеблива надеж во Господа, која ни овозможува да ја пееме Господовата песна иако пребиваме во Вавилон.
Возљубени, да го започнеме овој благословен период на покајание со радост, тежнеејќи кон Светата и Величествена Пасха. И секогаш да ја имаме Господовата песна на нашите усни, песната која не повикува од нашето прогонство во радоста на вечниот живот!
Подготви и преведе од англиски и руски✥ С.Л.✥