1100 ГОДИНИ ДУХОВЕН ИДЕНТИТЕТ, ЈАЗИК И ИМЕ

презвитер Горан Стојчевски

Вестите на ТВ ги запоставувам, весниците исто така, заради претераното „плетење на пајакова мрежа“ од ставови во кои секојдневно нè убедуваат да се „налепиме“ на неа, со тоа што треба да смениме име кое е ознака /nomen est omen/ за просторот, и за народот што живее на овој простор кој се вика Македонија, по тоа и народот, македонски. Ова медиумско натурање ме потсетува на Џек Николсон во улогата на Џокер, кога 24 часа преку медиумите ги убедуваше граѓаните на Готам Сити да почнат да користат комбинација од нови козметички производи кои ќе им овозможат да се чувствуваат подобро со ново лицe истo со неговото, но таа нова комбинација предизвика сериозни, да не кажам смртни последици. Под тоа насмевнато лице на Џокер се криеше смртта. Не разбирам, иако сфаќам, како некој може да се гордее со наследство на древната елинска философија, што во романтични историски рамки се смета за темел на европската цивилизација – а која пак, барем декларативно е постулирана на римското право, право-основа за сите денешни декларации и норми за владеење на правото – а при сето ова да се бара од некој друг, т.е. конкретно од нас, да направиме нешто што е спротивно на сите тие од нив возљубени философски, правни и економски принципи спротивни на љубовта Божја, бидејќи пред Бог, Дарителот на животот, сите сме еднакви и сите стоиме во слободата со која Христос нè ослободи. И бидејќи стануваме жртва на тие човечки мудрувања и философија, а за што сме предупредени од апостолот Павле, и упатени да го испитуваме низ постојана молитва секој дух, нам очигледно ни омилеа симулираните празнословни експертизи за уште попразните, односно, без присуство на љубов човекови права, меѓународни права, економски права итн. права, резолуции, конвенции, спогодби, договори, совети – велам, без присуство на љубов и без суштина, бидејќи очигледно и фактички не важат подеднакво за сите луѓе, народи, групи, организации, држави. Веднаш, по ова сеќавање на сите овие секуларни дострели од (не)право и (не)правда, повторно ми доаѓа Павловата мисла, дека Бог за нас предвидел нешто подобро, а молитвата која се кажува при погребение и помен, Боже (на духовите)... Твојата правда е вечна правда и Твоето Слово е вистина..., завршува со возгласот со кој сите во Црквата ја очекуваме таа вечна Божја правда, па велиме: Зашто Ти си воскресение, живот и покој... Христе Боже наш... Е, заради ова спомнувајќи си за смртта, живееме за воскресение, напуштајќи го овој свет, кој лежи во зло, не заради тоа што е таков како создание, туку лежи во зло заради нашите гревови и страсти, и заради нашите „права“ и „правда“ станува извор на секоја неправда. А, Христос донесе блага вест за Царството Божјо, воскресение, живот и спокојство подеднакво за сите луѓе и народи, за сиот свет, а од нашата љубов кон ближните зависи дали ќе воскреснеме за вечен живот и спокојство во Бог, или ќе воскреснеме за осудување и вечно неспокојство. И повторно од нашата љубов зависи дали овој свет, кој лежи во зло заради нашиот грев, страсти, човечките мудрувања и тактизирања, ќе го преобразиме и воведеме кон вечност или пак кон целосна истрошеност; „Одата на радоста“ од Бетовен не е за радост ако на некого му внесуваш тага, страв, уцени и неизвесност. Но, нејсе, некој со коли, некој со коњи, но ние да се фалиме со името на Господа, и со слабоста своја, како што вели Апостолот. Овој македонски простор и овој македонски народ, можам слободно да кажам, дека преку континуитетот на духовниот живот и личностите кои произлегле и произлегуваат од него, а во кои свети Христовата светлина, низ тоа нивно просветлување со сведоштво за Христовото Воскресение и вечниот живот, го продолжуваат до денес повикот на спасение во Богочовекот уште од времето на свети апостол Павле. Во Црквата, од секого лично, и од сите соборно како Тело Христово, сето тоа време и сиот тој простор се користи евхаристиски да се приведе кон вечност, кон Царството Божјо.
Очигледно е дека ние луѓето времето сакаме да го заробиме или со униние, или пак сигурно мислиме дека ќе го зафркнеме заради некоја наша „голема“ потреба, а таа голема нужност која ја имаме кон и од времето, од ништо друго не е побудена освен од славољубие, среброљубие и сластољубие. Истото е и со просторот: што друго правиме со него освен што сакаме да го освоиме со интерес, тргнувајќи кавгаџиски од меѓата на првиот сосед со кого ќе се влечеме по судови, до освојување на територии и територии, побудено повторно од гореспоменатите страсти. Литургиски гледано, животот е дар Божји, времето е дар Божји за спасение на човекот и светот, и просторот е дар Божји за исполнување на подвигот за спасение. А што се однесува до името, да се потсетиме дека по име Бог го повикал Авраам со ветување дека ќе го преумножи неговиот род; по име го повикал Јаков, Мојсеј, Давид; исто така, предвестил под кое име ќе бидеме повикани за Негово сведоштво; па се потсетуваме на светиот Претеча и Крстител Јован, на зборовите упатени кон неговиот татко Захариј; за праведните Јоаким и Ана, за Пресветата Владичица Богородица и благовеста дека ќе роди Син и ќе Му стави име Исус, зашто Он ќе го спаси народот Свој од неговите гревови, па и тоа дека во Христовото име ќе бидат благословени сите народи. По име и сите народи се повикани да го чинат народот Божји во Црквата Христова, по име и на светиот Павле му се јави човек-Македонец, со молба да ја пренесе благата вест за Царството Божјо во Македонија. Гледаме дека повикот кон спасение е личен, бидејќи спасението се гради врз основа на личниот однос кон Бог како Личност; но, спасението истовремено е и соборно во Црквата, каде постојано како на Педесетница, преку Светиот Дух секаков јазик под небото во Телото Христово го чини народот Божји, новиот Израил. И бидејќи Христос не се засрами да нè нарече браќа, зарем сега ли дојде времето на овој простор да се срамиме самите од себе, или некој да се срами од нас, или пак некој сака да го сокрие сопствениот срам.
Да се потсетиме и на светиот Наум, охридскиот Чудотворец, кој соединувајќи се со Христа, се стремел да се подвизува како апостолите, и како ученик на рамноапостолните солунски браќа, претрпел маки и страдања од застапниците на тријазичната ерес, кои сметале дека јазикот што го говорел не е достоен за благодарење на Бога и за принесување на молитви, молби и бескрвна жртва за сите луѓе... Тријазичниците се именувале себе за христијани. И денес, имаме христијани кои на други христијани, значи браќа и сестри, им кажуваат дека името и јазикот, помесната Црква со кои се идентификуваат не им приличат и, како такви, не можат да постојат, бидејќи не било достојно. Свети Наум не се откажал, и со постојан подвиг од Крст до Воскресение, од понижување до Вознесение, од образ до подобие т.е. Преображение, со постојаното споменување на името Христово го продолжил делото на неговите учители и ги поставил темелите на македонското општожително монаштво, приведувајќи безбројно мноштво кон спасение, а времето и просторот – кон вечност. Сиот тој негов подвиг е сведоштво за нас, низ сите овие векови и по неговите молитви поткрепени со благодатта на Светиот Дух да го продолжиме подвигот на спасение во Црквата Божја, во Литургијата, каде преку единството со Христос Богочовекот временото и просторното и секој миг тече во вечност, сета историја, сите народи, сите простори и сите личности повикани по име на спасение – тоа е делото на Црквата кое приведува кон единството со Неспознатливиот, Недостижниот, Неопфатливиот... Творец, познаен, достижен, дофатлив... во името Христово, преку верата на нашите свети подвижници, во кои Самиот Христос се изобразил. Знаеме дека како христијани нашата цел е единството со Бог и вечниот живот во Царството Божјо, во кое нема ниту Јудеец, ниту Елин, ниту машки, ниту женски пол...; но, исто така знаеме дека во овој подвиг на спасение треба секој во какво призвание е повикан, во него и да остане и пред Бог (1. Кор. 8, 24).
Соединувајќи се со Христа, личноста низ подвиг повикува и цел народ кон спасение, со сведоштвото на верата за тој народ и простор на кој се подвизува, а преку тој подвиг се повикува и сиот свет кон спасение. Затоа, во Црквата пак и пак се потсетуваме на тие свети подвижници, кои верата ја зачувале и го добиле венецот на славата – а кога нешто е вечно не може да смести во граници – затоа и си споменуваме за сите нив, прославени од Христос, преку благодатта на Светиот Дух, во слава на Бог Отец. Нивното прославување налик на Воскреснатиот Спасител не е веќе врзано за време и простор, или земна припадност, туку слободно за вечност. Ова е и нашиот повик за нашето време и простор, за ближните и светот околу нас, затоа нема потреба бесполезно да го трошиме времето, да го узурпираме просторот, да ги повредуваме ближните и да го влечеме светот во пропаст со набивање на страв и неизвесност; а од друга страна, многу да не се трудиме да бараме правда во овој свет, туку да стоиме во слободата со која Христос нè ослободи, и во призивот со кој сме повикани да застанеме пред Светотроичниот Бог. 
1100 години историја во спомен на монашкиот подвиг на свети Наум Охридски на овој македонски простор, меѓу овој македонски народ и личности кои си спомнуваат за него и кои сведочат во Црквата дека сето тоа изминато време на овој простор и меѓу овој народ и личности се приведени кон вечноста во Царството Божјо. Останува да продолжиме да го подражаваме светиот Наум во нашиот христијански подвиг, за да го потврдиме овој наш идентитет, јазик и име растејќи во Христовата благодат, та зборовите Негови упатени кон Натанаил да бидат упатени и кон нас, бидејќи Христос не се срами од нас: оној во чие срце нема лукавство, тој е и вистински Израилец, Македонец..., Христијанин.

Извор: ПРЕМИН бр.65-66