II.2. Магите – мудреците и Христовото рождество
Црквата помни за мудреците кои дошле да Му се поклонат на Христа. Но, таа помни за оној совет што Господ им го дал на мудреците: и, откако добија во сон откровение да не се враќаат кај Ирод, по друг пат се вратија во својата земја (сп. Матеј 2, 12). Друг пат ним им бил откриен по средбата со Спасителот. Друг, поинаков од претходниот: покажувајќи им друг пат за враќање дома, Бог со тоа им заповедал да го остават лошиот занает (види: Тертулијан, “За идолите”).
Господ ги приведува астролозите кон восприемање на евангелието преку нивната сопствена лажна мудрост. Вие им верувате само на знаците на небото? Вие сметате дека со истражување на планетарните патишта поедноставно ќе го поимите Бога, отколку преку гласот на совеста и душата? Вие сметате дека не во човекот, туку на ѕвезденото небо Му приличи на Бога да се пројави Себе си?
Е па, тогаш, ѕвезда и ќе ве приведе вас кон Бога, Кој постана човек (човек, а не ѕвезда). Во тропарот (црковното песнопение) на Божиќ се кажува за тоа дека во Рождеството Христово „оние кои им служеа на ѕвездите, од ѕвезда беа научени Тебе да Ти се поклонуваат, Сонцето на правдата”. Самата витлеемска ѕвезда, во црковната традиција обично се подразбира како ангел, кој примил поразбирлив вид за паганските мудреци.
Мудреците на грчки јазик се наречени (µ-маги), а на црковнословенски (Волсви). Тие биле најучените луѓе во тоа време, кои се занимавале со одговорите на најтешките прашања. Главна преокупација им била медицината и астрологијата. Мудреците се викале Мелхиор, Гаспар, Валтазар. Преку изучувањето на астрономијата, (астрологијата) тие ја дознавале судбината на еден народ, па така, преку појавата на разни ѕвезди и нивната положба дознавале за големи настани во човештвото. Астролозите премолчуваат многу места во Библијата, каде се осудуваат магијата и окултизмот, вклучувајки го и гатањето по ѕвездите, обидувајќи се да извлечат бесмислени заклучоци за тоа дека Христовото раѓање зависело од положбата на ѕвездите. Меѓутоа, ученикот на Св Јован Богослов, свештеномаченикот Игнатиј Богоносец, за чии посланија дури и рационалистите признаваат дека се оригинални, пишува дека Витлеемската ѕвезда за разлика од другите ѕвезди била ангелска сила. Ниту една ѕвезда не можела да застане над Витлеем, над местото над кое се роди Христос. Оваа ѕвезда го покажувала патот, ама никаде не се зборува дека таа ја предодредила судбината. Таа беше ангелска појава за исполнување на библиските пророштва, а никако елемент на ѕвездената карта. Ниту еден од Светите Отци ова место во Евангелието не го толкува во астролошка смисла. Астролозите тврдат дека Црквата своевремено, поради незнаење го отфрлила нивното учење, сведочејќи со тоа дека тие самите не се во таа Црква. А во која Црква се тогаш? Светиот Дух не може да греши и да лаже. Но, според мислењето на астролозите, тајните и обредите на Црквата се само историска профанација и дека нема друга варијанта. Човековиот живот кога би можел да биде одреден преку ѕвездена карта на бебињата кои би се родиле во исто време и во ист крај, тогаш тие би имале ист карактер и иста судбина. Зошто тогаш луѓето кои ја здогледале светлината под разни созвездија, кои се родиле во различни земји и на различни меридијани загинуваат заедно, на пример во бродолом? Зошто двајца близнаци имаат различни способности, различни таленти, различни карактери и различна судбина?
А каква ѕвезда била таа? Свети Јован Златоуст и Теофилакт тврдат дека тоа не била ѕвезда од небесните видливи ѕвезди, туку некоја Божествена или ангелска сила која се јавила во вид на ѕвезда. Зошто сите ѕвезди постојат од почетокот на создавањето на светот, а таа ѕвезда се појавила на крајот на вековита, при воплотувањето на Бог Словото? Сите ѕвезди имаат свое место на небото, а оваа ѕвезда се гледала во воздухот; сите ѕвезди обично се движат од исток кон запад, а оваа ѕвезда се движела од исток кон југ во правец на Ерусалим, сите ѕвезди светат ноќе, а оваа ѕвезда светела и дење како сонце. Блажени Теофилакт вели: „Кога одеа мудреците, одеше и ѕвездата, а кога тие се одмараа и таа стоеше”.
Ако Христос се родил според астролошките закони, тогаш зошто тој ја истреби астрологијата, ја отфрли судбината, им ја затвори устата на демоните, ги прогони заблудите и го урна маѓесништвото од секаков вид?
Св. Григориј Богослов пишува, дека астрологијата ја навредува Божјата Промисла. Така, евангелскиот текст за поклонувањето на магите сведочи за ограничените можности на астрологијата.
Причината заради која магите ја очекувале таа ѕвезда на Истокот и го следеле нејзиното појавување, е поврзано со пророштвата во Стариот Завет. Во книгата Броеви, читаме: “Го гледам, но не е тоа сега, го набљудувам, но не одблиску. Ѕвезда од Јаков се издига и жезол од Израил” (ИВ Мој. 24,17). Кај светиот пророк Исаија е кажано: “Дигни се, заблескај… зашто дојде твојата светлина, и славата Господова изгреа над тебе… И народите ќе дојдат кон твоето видело…. кон светлината што изгрева над тебе… сите тие ќе дојдат од Сева, ќе донесат злато и темјан и ќе ја објавуваат славата Господова” (Исаија 60,1-6). Во 71 псалм ќе прочитаме: “царевите на Тарсис и островјаните дарови нека му принесуваат;и царевите на Сава и од Сева дарови нека му донесуваат” (Пс.71,10). Светиот пророк Даниил кој во вавилонското ропство бил определен за началник на вавилонските советници /жреци/ (Дан.2,48) секако дека ги знаел овие претскажувања и не ги криел. Освен тоа, лично нему му припаѓаат пророштвата за времето на Раѓањето на Богомладенецот (Дан. 9,25).
Според податоците на набожниот астроном Кеплер (XVII), потврдени и со современите астрономски факти, магите можеле да го видат поклопувањето на планетите Јупитер, Сатурн и Марс со некоја сеуште непозната ѕвезда, и таа навистина се појавила на исток, три и половина час пред изгрејсонце. Ако тие тогаш тргнале на пат и тогаш според мислењето на Алфорд, веројатно за пет месеци стигнале во Ерусалим (Ездра патувал 4 месеци од Вавилон до Ерусалим- Ездра 7,9); според ова, ако вечерта тргнале од Ерусалим за Витлеем, тогаш повторно го виделе поклопувањето на планетите во правец на Витлеем.
Појавата на таа ѕвезда мудреците ја забележале и таа ги повела да му се поклонат на Младенецот (според пророштвата во книгата на пророк Даниил тие го знаеле времето на Христовото раѓање и кога се појавила ѕвездата тие тргнале по неа). Според ова се поставува прашањето- може ли ѕвезда да води луѓе и да се појавува и губи? Да ,може бидејќи таа ѕвезда била духовна, а не обична (небеска) ѕвезда, таа е ангел Божји кој ги води луѓето како што ни вели свети Јован Златоуст.
Од досега изнесеното за магите кои дошле да му се поклонат на Христа, можно е да се изведе заклучокот, дека тие не го дознале времето и местото на Христовото Раѓање со помош на магијата и астрологијата, туку дека со Божја помош, бидејќи Самиот Господ им го открил оној пат кој за нив и за нивното спасение се сметал за најпогоден! Затоа, астрологијата нема никакви заслуги за доаѓањето на магите на местото од Христовото Раѓање. Небото и ѕвездите се творби, созданија на раката Божја која на сите им е видлива, заради тоа, во одредени случаи Господ со нивно посредство дава знаци кои најавуваат важни случувања за човештвото. Така, за време на крсните маки на Спасителот, пред самата Негова смрт, “околу шестиот час настана мрак по целата земја до деветиот час; и сонцето се помрачи” (Лк.23,44-45). На луѓето им се објавувало дека од човечки раце е убиен Оној Кој дошол да го спаси човечкиот род и да го објави и открие патот кон спасението, кон Царството Небесно. Се случила привремена “победа” на темнината, се извршило делото на беззаконието, а во знак на тоа земјата била покриена со мрак. Умрел Исус Христос-Сонцето на Правдата, Изворот кој на луѓето им дарува живот вечен, и затоа се помрачи созданието Негово, сонцето како извор на материјалниот живот. Во Еванглието читаме за тоа дека пред крајот на времето, пред Второто Христово Доаѓање ќе има “знаци на сонцето и на месечината и на ѕвездите…. страшни појави и големи знаци на небото” (Лк.21,25; 11) кои заедно со другите пророчки објавени случки и знаци нема да остават сомнеж дека се приближило времето на Второто Христово Пришествие и крајот на светот кој постои. На тој начин, за разбирање на знаците на небото испратени од Господа, не е потребно познавање на астрологијата или толкување на астролозите: секој кој го проучувал Светото Писмо, нема да се двоуми во разбирањето на она што се случува.
Ние не смееме да ја претставиме астрологијата како невина шега. Овде се вклучени и демонски сили кои имаат одредени информации за конкретен човек, но и незнаејки ја иднината, тие можат само да претпоставуваат таа каква ќе биде. Меѓутоа, демонот секогаш е лажливец и човекомразец, дури и тогаш кога очигледно зборува нешто што личи на вистина. Во Делата апостолски се зборува како една слугинка опседната со бесови одејќи по апостол Павле и неговите сопатници викала: „овие се Божји луѓе нив слушајте ги” (Дел.16,16–17). Апостол Павле не го одобрил ова сведоштво, „тој се вознемири во духот” односно негодуваше како демон сведочи за вистината, и му забрани и после тоа слугинката престана да „пророкува”.
(Продолжува)
Друго:
Универзитет „Св. Кирил и Методиј” - Скопје ПРАВОСЛАВЕН БОГОСЛОВСКИ ФАКУЛТЕТ
„Св. Климент Охридски” - Скопје
ДИПЛОМСКИ ТРУД- ПРЕДМЕТ: АПОЛОГЕТИКА
ТЕМА
АСТРОЛОГИЈАТА НИЗ ПРИЗМАТА НА ПРАВОСЛАВИЕТО
Ментор: Проф. м-р Петко Златески
Изработил:
Жарко Брњарчевски
Скопје, март 2012