"Свв. Кирил и Методиј: Примери за евангелизација и христијанизација"

Светите Кирил и Методиј, апостолите на словенските народи, се празнуваат од страна на словенските христијани како национални и културни херои, но и како светители. Слично на светите Три Јерарси, светите Василиј Велики, Јован Златоуст и Григориј Богослов, чиј придонес за грчката книжевност понекогаш го засенува она што ги направило толку големи светители, честопати се случува животот и светоста на Кирил и Методиј да бидат засенети од нивниот придонес за словенската книжевност преку создавањето на глаголицата и кирилицата. Нивниот спомен се почитува и надвор од словенскиот свет. Но, што ги прави овие светители толку значајни за православните христијани кои не се поврзани, или немаат интерес за словенскиот јазик?

Срцевината на општиот култ што христијанскиот свет го има кон Кирил и Методиј се нивните значајни мисионерски достигнувања.

Принцот Растислав од Моравија испратил писмо до византискиот цар Михаил III, во кое му ставил до знаење дека неговата земја го отфрлила паганството и го прифатила христијанството, но немале кој да ги поучи во верата на нивен јазик. Римските мисионери се обиделе да ги евангелизираат Словените, но не биле успешни затоа што се обидувале тоа да го направат на латински или грчки јазик. На Словените им биле потребни мисионери кои би го зборувале нивниот јазик. Одговор на барањето на принцот биле самите Кирил и Методиј. Тие биле браќа, родени во Солун на почетокот од IX век. И двајцата добро образовани, и двајцата монаси; Кирил бил уште и свештеник кој знаел словенски.

Среќавајќи се со словенските народи преку нивната култура и јазик, тие биле во можност да ја здобијат нивната љубов и доверба, и да ги евангелизираат. Тие не им наметнале странски јазик или странски обичаи, туку живееле со нив, совршено го познавале нивниот јазик и ја прифатиле нивната култура и обичаи.

Но, нивните мисионерски достигнувања биле поголеми од ова. Иако Словените имале свој јазик, тие немале писмо. Кирил и Методиј создале писмо соодветно на нивниот говор, оспособувајќи ги на тој начин да го читаат Писмото, преведувајќи им ги текстовите на Божествената Литургија и другите богослужби. Така, постигнувањата на свв. Кирил и Методиј се далеку поголеми од една евангелизација: тие покрстиле цела една култура. Мисијата е неуспешна кога се обидува да ја замени постоечката, нехристијанска култура, со некаква туѓа, христијанска.

Ние, православните христијани на Западот, продолжуваме да нижеме неуспеси во оваа насока поради две причини: или го судиме „Западот“ како несоодветен за православие, отфрлувајќи ја западната култура како лоша сама по себе, или пак, основаме цркви чија култура е туѓа на земјата во која се наоѓаат, и очекуваме покрстените членови да се вклопат во туѓата култура.

Она на што свв. Кирил и Методиј продолжуваат да нè поучуваат е тоа дека вистинската мисија не значи просто заменување на еден етнички идентитет со друг, или отфрлање на културата што е несоодветна за православната вера, туку нејзино прифаќање и почитување сè со цел таа да се исполни со светлината Христова и живото православно предание. Никој не може да ја христијанизира културата ако претходно не ја прифатил.

Архимандрит Василиј Папавасилиу

Извор: КОЕ