На прагот на третиот милениум на христијанството, руските научници дошле до откритие коешто овозможува да се фрли нов поглед не само на устројството на човековиот мозок, туку и на некои страници од руската историја. 

Четвртиот елемент на сознанието

Во каква состојба се наоѓа човек задлабочен во молитва? Влијае ли тој миг на исчистувањето на душата и на обраќањето кон Бога врз работата на нервниот систем? Барањето научен одговор на ова прашање довело до неочекуван резултат. Валериј Слезин, доктор по биолошки науки и магистер по медицински науки, управител на невропсихофизиолошката лабораторија при Психоневролошкиот институт В. М. Бехтерев, регистрирајќи ги енцефалограмите на свештениците и на монасите од лаврата Александар Невски за време на молитвата, забележал дека во молитвена состојба отсуствува електричниот импилс којшто сведочи за работата на кората на големиот мозок. (Треба да се истакне дека свештениците, според нивни кажувања, за време на службите често го губеле осетот за времето и дека тричасовната литургија им минува како миг.)
„Досега науката познавала три состојби на човековата свест, појаснува професорот В. Слезин: свест во будна состојба, во бавен и во брз сон, и овие три состојби се разликуваат една од друга според карактерот на електричните импулси во мозочната кора. Сега ни е позната уште една состојба на свеста.“

По сè изгледа дека молитвената состојба му е својствена и потребна на човековиот организам во иста мера како и трите досега познати состојби. На енцефалограмот, снимен за време на молитвата, се појавува ист делта-ритам на биоструите на мозокот како и кај новороденчињата. Во врска со ова, научникот ги спомнува зборовите на Спасителот: Бидете како деца!

Но, не даваат сите молитви исти резултати. Кога професорот Слезин регистрирал енцефалограм на католички свештеник, не забележал целосна исклученост на кората, макар што постоела таква тенденција. Според зборовите на научникот, самиот католик признал дека православните христијани „коишто ја практикуваат постојаната Исусова молитва, се посилни во молитвата“.

Каква православна традиција имал предвид католичкиот свештеник? Во XV век видна улога во руската црква играле т.н. „заволшски старци“ (Заволжје – област од левата страна на Волга, забел. на прев.), коишто живееле по скитовите и по манастирите на рускиот Север. Тие практикувале постојано повторување на Исусовата молитва: „Господе Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ме грешниот“. Ако се ограничи само на овој факт поврзан со овие старци, неупатен човек може да стекне впечаток дека станува збор за примитивна практика со помош на која оние што се молат паѓаат во состојба на транс.    

Впрочем, не треба да им се замери на неспецијалистите, ако дури и во неодамнешниот научен труд посветен на наведеното движење, се зборува за „празнотија на безмислието“. Но, откритието на психофизиолозите од Петерсбург овозможува преку рационален пристап да се разбере подобро молитвената метода на заволшските старци. Така, преподобниот Нил Сорски говорел дека спасението се состои во тоа „умот да се чува во срцето, ослободувајќи се од сите помисли“. А пет века подоцна, Валериј Слезин со помош на современи инструменти разјаснил дека при читањето молитви се појавува сознание коешто „како да доаѓа надвор од мозокот“. Не сучајно Нил Сорски, за разлика од многумина подвижници, студено се однесувал спрема истоштувачкото испосништво, измачувањето на телото и спрема други аскетски подвизи – тој врз основа на своето сопствено искуство знаел дека за соединување со Бога не е потребно да се подложува на испитување човечката природа. 

www.telo-sveta.narod.ru/libr.htm
Подготви: д-р Драган Михајловиќ

Посети: {moshits}