Отворањето на фестивалот „Про-за Балкан“ помина во пријатна и опуштена атмосфера со претставување на творештвото на гостите-писатели од Балканот. Познавачите на нивните дела уште еднаш се уверија во богатиот книжевен опус на овие книжевници, додека оние што не ги познаваат внимателно ги слушаа фрагментите од некои од преведените дела на македонски јазик
Отворањето помина во опуштена атмосфера
ОТВОРЕН ФЕСТИВАЛОТ НА БАЛКАНСКАТА ПРОЗА
„Про-за Балкан“ е фестивал чија основна мисија е да се развие културната и книжевна соработка помеѓу балканските земји.
- Годинава имаме врвни претставници на книжевниот занает кои имаат голем број читатели од повисок ранг - рече уметничкиот директор Александар Прокопиев, на отворањето на фестивалот „Про-за Балкан“, чие второ издание почна завчера во киното „Фросина“.
Вечерта продолжи во пријатна и опуштена атмосфера со претставување на творештвото на гостите-писатели од Балканот. Хрватската писателка Даша Дрндиќ и турскиот автор Марио Леви ги претстави Елизабета Шелева, за словенскиот автор Алеш Чар и српскиот писател и режисер Слободан Шијан говореше Александар Прокопиев, Ненад Величковиќ го претстави Ермис Лафазановски, а годинава за првпат во ова одбрано друштво се најде и македонскиот писател и преведувач Драги Михајловски, кој го претстави Венко Андоновски.
Дрндиќ: Белград беше мој град, но веќе не е
Годинашната лауреатка на наградата „прозарт“, хрватската авторка Дрндиќ, позната по нејзиниот богат иновативен стил и слоевито авторско писмо, зборуваше и за нејзиниот документарен роман „Зоненшајн“, кој ја доби престижната британска награда „индипендет“, преведен е на десетина јазици и рецензиран во влијателните весници „Њујорк тајмс“ и „Стар трибјун“.
- Во последно време списоците како да ми станаа опсесија. Само во „Зоненшајн“ имам споменато 9.000 имиња на луѓе кои биле транспортирани во концентрациони логори. Мислам дека е многу важно да се именуваат луѓето. Сѐ уште имаме некој страв тоа да го правиме, дури и во секојдневниот говор се плашиме или имаме некоја автоцензура, па кога зборуваме за ова, велиме - некои луѓе. Потребно е да почнеме да ги именуваме, без оглед на можните консеквенци - рече Дрндиќ.
Иако Хрватска е земјата каде што се родила, голем дел од животот Дрндиќ го поминала во Белград, емигрирала во Канада, а денес живее во Риека. Токму и затоа кога ја прашуваат од каде е нејзината адреса, таа вели дека веќе не знае, поради честите промени на местото на живеење.
- Сложени се тие односи со градовите. Белград беше мој град, но веќе не е. Тоа е како однос со љубовник со кого веќе немате контакт, но сѐ уште имате некакви емоции - рече Дрндиќ.
„Истанбул беше сказна“ - може да се чита и парцијално
Турскиот писател со еврејско потекло Марио Леви, за својот обемен роман насловен „Истанбул беше сказна“, кој на македонски го објави издавачката куќа „Или-или“, говореше за овој харизматичен град.
- Истанбул бил главен град на три различни цивилизации и империи. Тој е многу значаен низ историјата и е град на миграции. Многу семејства биле принудени да го напуштат и денеска во Истанбул ретко може да сретнете семејство кое три генерации живее во истата куќа. Истанбул е град во кој многу брзо се случуваат промени и понекогаш може да се случи во својот роден град да се чувствувате како странец - вели авторот.
Тој откри дека книгата ја работел седум години само затоа што не можел целосно да ѝ се посвети, од причина што морал да работи и други нешта во животот за да егзистира.
- Во првите страници, кои на некој начин се резиме на целиот роман , всушност, е раскажана целата книга и тој дел е само за оние кои не сакаат да ја прочитаат цела, а на оние другите им оставам простор да уживаат во деталите и самите да одлучат каде сакаат да почнат, а каде да завршат со читањето - вели Леви.
Непретенциозноста и хуморот како авторска определба
Слободан Шијан, кој јавноста го познава како режисер на култните филмови „Кој тоа таму пее“, „Маратонците го трчаат почесниот круг“, „Кутрите мали хрчки“..., вели дека е поминато времето кога правел популарни филмови.
- Сега приоритетите не ми се исти како некогаш. Сега се занимавам со работи кои не се за широка публика, туку за одредена група луѓе. Но се насочувам во повеќе правци - и кон пишувањето и кон визуелната уметност што, всушност, беше прва област со која се занимавав бидејќи прво дипломирав сликарство, а потоа запишав филмска режија - вели Шијан.
Тој додава дека луѓето честопати не разбираат зошто некои филмови се добри и дека денешната креативност се движи во насока на некои хибридни форми.
- Мојата тема отсекогаш беше не филмот сам по себе, туку односот меѓу тој филм и она што постои во животот, она што нѐ тера да тежнееме и да препознаеме и кажеме - ова е добар филм!- вели Шијан.
Босанскиот писател Ненад Величковиќ, пак, долги години е насочен кон сатиричниот жанр. Вели дека токму затоа во долгата писателска кариера немал освоено многу награди.
- Кога пишувам горам од желба да ги насмеам читателите, затоа што ми е важно да се разбереме додека трае приказната - вели Величковиќ.
Словенечкиот автор, новинар и колумнист Алеш Чар, за својата збирка раскази „Мејд ин Словенија“, која е преведена и на македонски јазик, истакна дека ја почнал преку колумни, но не публицистички туку фиктивни.
- Сѐ што ќе дојдеше до мене го преточував во приказна, но секогаш прво ја скенирав материјата. Можеби добро беше тоа што одев чекор над реалноста, како мотив земав некоја фикција, а не реални работи. Кога пишувам земам неколку појдовни, основни работи и ги ставам под микроскоп - вели Чар.
Појаснувајќи го процесот на својата работа, тој додава дека кога работел како уредник во весник земал делови од текстови кои ќе му паднеле во очи во текот на целата работна недела.
- Одев далеку од каква било бравуроза, сакав сѐ да е едноставно. Се плашам од големи зборови. Јас сум дома сѐ - новинар, уредник, колумнист, само не сум писател. Јас сум турист во литературата, таа ми е хоби. Немам ни Л од литература, ни П од писател - рече Чар.
Автор: Ивана Нолчева / Оваа е-адреса е заштитена од спамботови. Треба да ви е овозможено JavaScript за да ја видите.