✤✣✤Ако не идејата, тогаш опитот на откровението се јавува, без никаков сомнеж, како првобитно искуство на човекот. Човекот во првите времиња себеси се сфаќал како битие кое живее не само во чисто физичка, туку и во духовна взаемна врска со светот што го опкружува. Поедноставно кажано, човекот живее не само со разумот, туку и со чувствата и сетилата. Со сетилата и чувствата го забележуваме и чувствуваме сето она што во светот, во природата, во животот, во општењето со другите луѓе, голиот разум не може да го забележи. Затоа нема ништо понижувачко за Христијанството во тврдењето дека човекот секогаш најпрво Го чувствува Бога, а потоа го насочува и својот разум кон Него. Токму како што во вистинското, длабоко општење со другиот човек, можеме да ја почувствуваме неговата „душа“, односно онаа негова највнатрешна длабочина која се открива во неговата надворешност, и во неговите зборови и во неговите постапки, но која притоа не се сведува само на надворешноста, зборовите и постапките. На ист начин човекот отсекогаш во светот го чувствувал присуството, дејството и откровението на она што не може да се сведе само на надворешноста. И токму тоа е она што човекот во еден миг на својот развој го нарекол Божество, Бог. Поимот Бог, едноставно, не би имал од каде да се појави доколку претходно немало таква реалност и искуство на таа реалност на којашто овој поим се однесува. Со тоа би морале да се согласат и најбескомпромисните „позитивисти“. Со оглед на тоа дека поимот Божество е општочовечки поим и дека го пронаоѓаме секаде и секогаш, имаме право да заклучиме дека и она што го нарекуваме „Откровение“, односно чувствување и искусување на присуството на она внатрешно и невидливо, во сѐ надворешно и видливо, всушност воопшто не е случајно, односно не е никаков исклучок, туку претставува некаков првобитен закон. Тој закон може да се нарече закон за „религиозната суштина на човекот“. Тој закон, без разлика колку атеистите и да го тврдат спротивното, ни малку не го нарушуваат фактот дека во наше време има многу луѓе кои себеси се сметаат за нерелигиозни, т. е. атеисти. Тој факт не го нарушува овој закон, најпрвин затоа што нивното порекнување на верата, на Христијанството, се спроведува во име на други, „вредности“, а тоа значи во име на некоја друга вера, некое друго „откровение“. Тоа е суштината на целата работа. Атеистите тврдат дека Христијанството претставува препрека за во светот да се воспостави среќа и слобода. Но од каде кај нив воопшто такви поими - „среќа“ и „слобода“? Сигурно не од физиката и математиката. Во краен случај, луѓето всушност спорат токму и исклучиво околу различните „откровенија“, и затоа потполно се точни Христовите зборови запишани во Евангелието: „Каде е богатството ваше, таму ќе биде и срцето ваше“ (Матеј, 6, 21).

Но секако, со тоа „природно откровение“, со тоа за човекот својствено „религиозно чувство“, во никој случај не се исцрпува христијанското искуство на откровението и христијанското учење за откровението. Сега можеме да продолжиме понатаму. Или поточно, можеме да се вратиме на она прво прашање со кое го започнавме ова размислување за верата и откровението кое лежи во темелот на верата. Во Светото Писмо, како што веќе рековме, непрестајно се зборува за необични откровенија: „И му рече Господ на Авраама: ’Оди од својата земја... во земјата што ќе ти ја покажам‘“ (1. Мој. 12, 1). Или пак: „И ми дојде слово од Господа... и рече Бог...“ (Ерем. 1, 4).

За какви јавувања овде станува збор? Како да ги поврземе тие откровенија со она „општо откровение“ за коешто пред малку зборував? Христијанството од една страна, како што вели Евангелието, тврди дека „Бога никој никогаш не Го видел“ (Јован, 1, 18), а Црквата во своите секојдневни молитви Го нарекува Бога „Невидлив, Недостижен, Неопислив“. Затоа во старозаветните библиски приказни не може да стане збор за некакви „физички“ јавувања Божји. Од друга страна пак, секое од тие откровенија што човекот ги прима и исполнува е така очигледно, така авторитативно и така неоспорно. „Тогаш појде Авраам како што му кажа Господ“ (1. Мој. 12, 4). Јасно е дека овде повторно имаме работа со внатрешното чувство, но со чувство бескрајно посилно, бескрајно понапрегнато и поинтензивно од оние чувства што ги чувствуваме во животот, во неговите најголеми длабочини. Зарем секој од нас не доживеал и искусил во својот живот такви, по својата судбоносност и интензивност, единствени мигови, кога навистина слушаме некаков внатрешен глас што нѐ повикува, што ни јавува, што ни открива и нѐ приведува кон некаква одлука која пред само неколку мигови ни била нејасна и спорна. Зарем не сме ги искусиле тие мигови, кога се напрегнува целиот наш живот, кога буквално целиот наш живот зависи од тоа дали ќе донесеме некоја одлука или не, одлука која толку самовласно и неоспорно извира од нашата свест и совест?

Секако дека сме искусиле такви мигови, секако дека ги знаеме! И колку и да ни повторуваат дека сѐ во животот без исклучок е потчинето на железниот закон за причина и последица, ние со сето свое битие, со сето свое искуство знаеме дека во реалноста, толку често сѐ во потполност зависи од нашиот избор, од гласот на совеста, од мистичното потопување во таинствената длабочина на нашето „јас“.

Никогаш нема да знаеме што точно се случило во тој ден кога Авраам ја донел таа своја судбоносна одлука, кога „Му поверува на Бога“ (1. Мој. 15, 6), кога оставил сѐ и тргнал во земја далечна, започнувајќи со тој свој чин еден сосема нов ланец на настани, кои потоа воделе ко Христа. Никогаш нема да знаеме што точно се случило кога Мојсеј, покорувајќи се на гласот на тоа таинствено вдахновение, сам се искачил на гората Синајска и потоа слегол од неа, донесувајќи им на луѓето Заповеди, толку едноставни и толку вечни, што на нив до ден денес се држи светот. Но знаеме дека тоа што тогаш се случило, од корен ја изменило духовната судбина на човекот. Знаеме и дека тоа во својата длабока суштина било призив и одговор на тој призив, откровение и вера. И најпосле, знаеме дека и тоа откровение и верата која се јавила како одговор на тоа откровение биле слободни, бидејќи Божјото откровение не било „физичко“ ниту било дарувано на човекот на принуден начин, туку од внатре, од длабочината на човековото духовно чувствување. Авраам поверува, но Авраам можеше да не поверува. Мојсеј послуша, но Мојсеј можеше и да не послуша. И тоа е онаа троичност на откровението, верата и слободата, која нѐ приведува кон самата суштина на христијанската вера, подобро кажано кон Самиот Христос.

Продолжува

Извор: Бигорски манастир