За многу години празникот на Сеславјанските Рамноапостоли Светите Кирил и Методиј!
Текстот што следува е извадок од обраќањето на блаженоупокоениот Митрополит Филип (Салиба), поранешниот поглавар на Антиохиската Православна Христијанска Архиепископија за Северна Америка, насловено како „Мисии и Евангелизација“; произнесено на Првата Православна Епископска Конференција на Северна Америка, одржана во 1994 година пред соборот на SCOBA (Standing Conference of Orthodox Bishops in America).
Митрополитот Филип (роден Абдала Салиба, 10 јуни 1931-19 март 2014) беше Архиепископ на Њујорк и целата Северна Америка на Антиохиската Архиепископија на Северна Америка од 1966 година па се’ до неговата смрт пред неколку месеци, цели 48 години.
Делот од неговото обраќање што е приложено во овој напис се однесува токму на Светите Кирил и Методиј и како на нивното свето и богоугодно дело гледаат останатите Православни Христијани, поточно кои насоки од нивното скапоцено искуство било применувано при мисијата на Антиохиската Црква во Северна Америка.
***
Мисии и Евангелизација: Обраќање на Првата Православна Епископска Конференција на Северна Америка 1994
...
...После Летото Господово 313-то околностите радикално се изменија, такашто организираните мисионерски потфати станаа нешто нормално. Митрополитот Анастасиј ја дели историјата на Византиските мисии на два значајни периоди:
1. Периодот помеѓу четвртиот и шестиот век, кој што ја опфаќа Христијанизацијата на империјата и нејзината најблиска околина; и
2. Периодот од деветтиот до единаесеттиот век, времето на класичното Византиско достигање на Балканот и Русија.
Првиот Голем Мисионерски Период: четврти до шести век
Императорите по великиот Константин се сосредоточија на отстранување на сите траги од паганството во Империјата. До ова време, градските средишта на Шпанија, јужна Галија, Германија, Италија, Македонија, Грција, средна Мала Азија и подрачјето на Црно Море, големата Сирија, Долен Египет и Африка, сите тие го примија Христијанското сведоштво, а исто како и Ерменија, Арапскиот Полуостров и Индија, кои што беа надвор од Империјата...
...
Вториот Голем Мисионерски Период: деветти до единаесетти век
Во 862 година, моравскиот кнез Ростислав, му пристапи на Императорот Михаил III во врска со испраќање на православни мисионери кои што ќе го зборуваат и разбираат Славјанскиот јазик. Тогаш само што беше избувнала војна помеѓу Ромејската војска и бугарскиот кнез Борис. „Борис ја изгуби војната, ги напушти Франките и вети дека ќе ја прими византиската форма на Христијанството“ (Francis Dvornik, Byzantine Missions Among the Slavs, Sts. Cyril and Methodius). Борис беше крстен во 864 година, земајќи го името Михаил во чест на неговиот царски кум. Мисионерска група од епископи и презвитери, помогната од Архиепископот Јосиф, беше испратен во Бугарија. Тие беа придружени и од група на архитекти, сликари и останати занаетчии потребни да се изградат и украсат цркви.
За време на Борисовиот син, Симеон, богословските книги беа преведени од елински на говорниот славјански јазик. Потаму на север, во Моравија, мисионерската работа добро напредуваше под закрилата на кнезот Ростислав, кој што му напишал на Императорот Михаил:
„Нашите луѓе го отфрлија паганството и го следат Христијанскиот закон, но немаме учител кој што ќе ни ја објасни вистинската Христијанска вера на наш јазик, на начин таков што, гледајќи го тоа, дури и другите народи можеби ќе не последуваат во истото. Испрати ни тогаш, Господару, таков епископ и учител, бидејќи од тебе секогаш зрачи добриот закон.“ (Francis Dvornik, Byzantine Мissions...)
На Моравците не им беше веднаш испратен епископ, но тие примија двајца исклучителни евангелисти, Светите Кирил и Методиј. Овие двајца браќа беа израснати во Солун, во регион каде што имаше огромно Славјанско население, така што тие уште од детството го знаеја нивниот јазик. Двајцата браќа беа високо образовани во богословие и философија и имаа искучитено познавање на грчкиот, еврејскиот и сирискиот јазик.
Во 863 година, Кирил измисли азбука која што совршено му прилегаше на фонологијата на старославјанскиот јазик, па започна со задачата на преведување на Светото Писмо и богослужбата.
„Целиот тој склоп на славјанска книжевност, вклучително и Библијата и богослужбите, изигра клучна улога во Христијанизацијата на Русија. Влијанието на Светите Кирил и Методиј далеку ги надмина нивните сопствени напори и достигања. Не е ни чудо што тие се спомнуваат во богослужбите како рамноапостолни, евангелизатори на Славјаните.“ (Francis Dvornik, Byzantine Мissions...)
Би сакал овде да ја нагласам генијалноста на Светите Кирил и Методиј во фактот што на новопокрстените Славјани не им го наметнаа грчкиот јазик. Тие го користеа народниот јазик во богослужењето и ги учеа преобратените во христијанството да го слават Бога на нивниот јазик.
Вториот значаен елемент на Славјанската мисија беше користењето на домородно свештенство. Наместо да им наметнуваат на Славјаните свештеници однадвор, преобратените беа ракополагани за да се грижат за духовните потреби на народот. Би сакал и Ерусалимската Патријаршија да ја научи оваа скапоцена лекција од Светите Кирил и Методиј пред да биде премногу доцна.
Нагласокот на домородноста водеше до теретиот елемент-самосвојноста на Црквата. Православното канонско право дозволува воспоставување на локални цркви, но Мајката Црква и мисионерската Црква не биле секогаш на истата бранова должина за тоа кога и како ќе се додели автономија и автокефалност. За несреќа, овој проблем сеуште го нарушува мирот на Црквата денес.
По падот на Цариград во 1453 година, мрачна ноќ се спушти врз мисијата на Православните цркви на Источното Царство. Но, Господовите патишта кој ќе ги искаже! Светилото згаснато во Константинопол продолжи силно да свети преку длабоката духовност и мисионерската ревност на Руската Црква. Мисии се распослаа во северна Русија, а Алјаска беше посеана во 1794 година. Деветнаесеттиот век беше наречен „великото столетие на Руските Православни мисии“. Мисии беа воспоставени во Јапонија, Кореа и Кина.
Во сите нивни мисии, Руските мисионери го следеа примерот на Светите Кирил и Методиј.
(прилогот го подготви ипоѓакон Ѓорѓи Ѓурчиновски, Columbus, Ohio; преведено од изворникот: Joseph J. Allen, And He Leads Them: The Mind And Heart of Philip Saliba, Conciliar Press 2001, стр. 373-378)
24-ти мај, лето Господово 2014