Невидливиот Небесен Архиереј на Тихон Барсуков
- Архиереј не може да се смета за типичен мал роман, но попрво за своевидно мало чудо во проза зашто во текот на неговото приопштување на современ македонски јазик актот на преведување излегуваше од неговата толкувачка рамка, поточно, преведувањето премина во пренесување во еден друг текст кој како да постои зад текстот на Архиереј. Овој метатекст раскажува приказна која небаре постои криејќи се зад официјалното сиже на романот, чиј говор како да нѐ опфаќа сите, немилосрдно нѐ содржи претворајќи нѐ во негови персонажи, негови метакнижевни ликови, на ист оној начин на кој се осуштествиле отец Павел, отец Герасим, матушка, самиот Архиереј во видливиот текст... Тој невидлив текст премина, претворајќи се од книжевен, во текст исткаен од струните на самото историско време, текст од идно време, пророштво за собитијата што непосредно ќе се случат не така долго по објавувањето на романот.
При самиот акт на преведување, Архиереј се откри како мал книжевен филигран во чии засеци се гравираат нашите лични судбини. Попрво произлегува дека Тихон Барсуков е наш современик, чија скудна биографија на овој релативно непознат парохиски свештеник, укажува дека Тихон Барсуков, многу веројатно и самиот е жртва на оној режим чиј пеколен претвкус претходно и самиот го претчувствувал... Зад скудната биографија на Тихон Барсуков, најверојатно се крие „живата рана“ – неговата лична свирепа биографија.
Кој кого преведе? Преведувачот – Архиереј или Архиереј го преведе, пренесе преведувачот во еден свет чиј систем од знаци е невозможно да се преведе на ниту еден човечки јазик? Ова прашање упатува кон самочувството на човекот кој како да сака да ги искористи двата текста на Архиереј; оној видливиот кој раскажува за христијанскиот начин на живот на т.н „мал човек“ во една од бројните руски паланки на бреговите на Волга, и оној невидлив текст кој претчувствува историска катастрофа на една голема цивилизација, позната од средниот век како Киевска Рус. После само некоја деценија од издавањето на ,,Архиереј“, патем речено, книга која поминала речиси незабележано од тогашната критичка јавност, се нижат настани што не ветуваат ништо добро. Особено тоа се однесува на Октомвриската Револуција која ги промени корените на Русија, таа видоизменета Русија, ја промени Европа на полошо, а пак таа, олошена Европа и таа олошена Русија, како што е познато, за малку ќе се стрмоглавеа на работ од историската бездна. Денес, кога на лицето на евро-азискиот континент дуваат некои стари, од почетокот на ХХ век - ветришта, романот Архиереј, посегна по денешните критичари од правливите долапи на историскиот заборав за да предупреди, да го притисне копчето за тревога, пристигнувајќи како временска машина во нашата зазбивтана постмодерна современост за да биде преоткриен овозможувајќи ѝ на сегашна Русија да посегне по себеси низ измаглините на минатото време и да си рече самата на себе: Застани. Помисли малку. Не прави го тоа. Револуцијата, освен сечовечко страдање не му донела никому ништо добро.
- Архиереј е многу повеќе од обичен мал роман кој раскажува за кризата на христијанскиот морал, за стврднувањето на човековото срце, за закоравеноста на духот во рамнодушен кон туѓите страдања - мрамор, за ослабнувањето на верата, дури и за ослабнувањето на врската на човекот со Самиот Христос, но истовремено доаѓаат денови на големи искушенија за Црквата и верните, за нејзините пастири и архипастири: дојдено е време кога архиереите треба да ја симнат од себе позлатената митра, и во слава на Исус Христос да наденат трновит венец, зашто не се слави, но повеќе се хули името Господово среде народот.
Архиереј, раскажува предупредувајќи за трагичната погибел“ што заканувачки демне над „човекот во футрола“, на начин на кој тоа го правеше Чехов, а го претчувствува светскиот хаос на оној начин на кој тоа го претчувствуваше Достоевски дека нештата човечки навистина можат да заземат непосакуван идиотски тек доколку тој ист човек, денес повторно му го сврти грбот на Бога.
Критички осврт кон книгата Архиереј од Тихон Барсуков направи:
Пантелеј Кондратјук
Друго:
Ново издание на Скопската епархија (28.11.2014)
4-ти декември, лето Господово 2014