Преподобен Макариј Велики - Духовни беседи за совршенството
БЕСЕДА 6
Оние што имаат намера да Му благоугодуваат на Бога треба молитвите да ги извршуваат во мир, тихување, кроткост и премудрост, за да не станат соблазна за сите ако се молат со гласни повици. Во истава беседа се одговара на две прашања: Дали се престолите и венците материјални творби? И што се дванаесетте Израилеви престоли?
1. Тие што му приоѓаат на Господа треба молитвите да ги извршуваат во тихување и мир, со голема благодушност, и да не Му се одѕиваат на Господа со непристојни и збркани повици, туку со копнеж во срцето и со трезвени мисли. Некој што страда од некоја болест, кога ќе му ја изгорат раната или ќе го стават под некој друг хируршки третман, болката што ја чувствува ја поднесува мошне храбро и трпеливо, владеејќи со себе без паника и вознемиреност. Други, пак, трпејќи ја истата болка, додека им ја горат раната или при некој друг хируршки зафат, испуштаат неприлични извици. А болката е иста и кај двајцата. И кај тој што вика и кај тој што не вика, и кај тој што паничи и кај тој што не паничи. Значи, едни доживуваат мака и други болни чувства и тоа го поднесуваат благодушно, без паника, владеејќи со помислите на својот ум, а други, имајќи ја истата мака, ја поднесуваат нестрпливо, панично и збркано се молат, со што ги соблазнуваат оние што ги слушаат. А има и такви коишто не чувствуваат никаква болка, но за да предизвикаат внимание, или поради нивната ќудливост, испуштаат повици коишто не се на место, како да е можно на тој начин да Му се благоугоди на Бога.
2. Слугата Божји не треба да престојува во такво неустројство, туку во секоја кроткост и муцрост, како што рекол пророкот: „На кого ќе погледам: на смирениот и паднатиот со дух и на оној што трепери пред Моето слово" (Иса. 66, 2). Исто така, наоѓаме дека во времето на Мојсеј и Илија, кога им се јавувал Бог, пред величеството на Владиката меѓу масите служеле трубите и силите, меѓутоа Господовото доаѓање се одликувало и покажувало преку она што е наброено погоре, т.е. преку мирот, молкот и спокојството. Зашто кажано е: „Здив од тих ветер, и таму е Господ" (3. Цар. 19, 12). А со ова се покажува дека Господовото спокојство се состои од мирот и благодушноста. Но каква основа ќе положи човекот и каков почеток ќе направи, во тоа останува се до крајот. Ако почне да се моли громогласно и збркано, тогаш оваа навика ќе ја задржи до крај. Со оглед на тоа што Господ е човекољубив, во некои случаи тој и на овој човек му укажува помош. Така, таквите луѓе, осоколувајќи се од дејството на благодатта, остануваат до крај при својата навика. Но ќе видиме дека така прават лаиците, затоа што и другите ги соблазнуваат, а и самите се молат збркано.
3. Вистинската основа на молитвата е следнава - да се биде внимателен кон помислите и молитвата да се извршува во големо тихување и мир, па и непознатите да не се соблазнат. Таквиот човек, ако ја прими благодатта Божја и совршенството, до крај ќе ја извршува молитвата во тихување, а уште повеќе ќе послужи за поука на многумина, „оти Бог не е Бог на безредие, гуку на мирот" (1. Кор. 14,33). Тие што се молат со повици, личат на веслачите со кратки весла. Не можат да се молат постојано ниту во црквите, ниту во населбите, а ќе се молат само на пусти места, каде што се им е по волја. А тие што се молат во тихување, без сомнение ќе ги поучуваат другите на секое место. Човекот треба сите свои усилби да ги обраќа кон помислите, па тоа што служи како храна за лукавите помисли да го отсекува, а со мислата да се устремува кон Бога и да не ги исполнува посакувањата на помислите, туку помислите што го опкружуваат отсекаде да ги собира во едно, разликувајќи ги природните помисли од лукавите. Душата под гревот е слична на некое големо дрво в планина, или на речна трска, или на некој дел од грмушка или дрво. Тие што имаат намера да поминуваат низ ова место, треба рацете да ги испружат напред и со напор и труд да ги тргаат гранките пред себе. Исто така и душата ја опкружува цела шума од помисли, коишто ги сугерира противничката сила. Затоа, за да може човекот да ги разликува туѓите помисли, што ги сугерира противничката сила, потребна е голема ревност и внимателност на умот.
4. Некој се потпира на својата сопствена сила, мисли самиот да ги пресече куповите што стојат пред него. А друг спокојно и со расудливост управува со својот ум и без измачување го извршува своето дело поуспешно од првиот. Така и во молитвите некои прибегнуваат кон непристојни повици, како да и се доверуваат на телесната сила, не забележувајќи го грабежот на помислите, туку мислејќи со својата сопствена сила целосно да го завршат делото. А други се внимателни кон помислите и целиот подвиг го извршуваат внатрешно. Таквите со својот разум и расудливоста можат да напредуваат, да ги одбиваат помислите што ги напаѓаат и да одат во волјата Господова. Кај апостолот наоѓаме дека тој го нарекува подобар оној што го поучува другиот: „Кој зборува на непознат јазик", вели тој, „тој се поучува сам; а кој пророкува, тој ја поучува црквата... кој пророкува, е поголем од оној, кој зборува јазици" (1. Кор. 14, 4 и 5). Според тоа, секој нека го претпочита поучувањето на другите и ќе се удостои за небесното царство.
5. Прашање: Некои велат дека престолите и венците се материјални творби, а не духовни суштества. Како да се разбере ова?
Одговор: Престол на Божеството е нашиот ум, и обратно, престол на умот - Божеството и Духот. А слично на ова и сатаната, силите и кнезовите на темнината, од времето на престапувањето на заповедта заседнале во срцето, умот и телото Адамово како на свој сопствен престол. Затоа најпосле дошол Господ и примил на себе тело од Девата. Бидејќи кога Тој би посакал да дојде со нескриеното Божество, кој би можел тоа да го поднесе? Наспроти тоа, преку ова орудие - телото, тој им зборувал на луѓето. И најпосле, Господ ги соборил лукавите духови, кои биле заседнати во телото, од престолите, т.е. од поимите и мислите со кои тие управувале, ја исчистил совеста и умот, мислите и телото ги направил свој сопствен престол.
6. Прашање: Што значи кажаното од Господа: „Ќе седнете... на дванаесет престоли и ќе судите над дванаесетте Израилеви колена" (Мат. 19, 28)?
Одговор: Мислиме дека ова се исполнило на земјата откако Господ се вознесе на небото, бидејќи Тој на дванаесетте апостоли им го испрати Духот Утешител и светата сила, и таа, откако слезе, ги осени и седна на престолите од нивните умови. Кога луѓето што ги гледаа почнаа да зборуваат: „Се напиле со слатко вино" (Дела 2, 13); уште тогаш Петар почна да ги суди, говорејќи за Исуса: Вие распнавте човек силен со слово и знаци, обесувајќи го на дрво. А ете, тој и сега прави чуда, го одвалува каме-нот од гробницата и воскреснува мртви. Зашто напишано е: „Во последните дни... ќе излеам од Мојот Дух на секое тело и ќе пророкуваат синовите ваши и ќерките ваши" (Дела 2, 17). И на тој начин многумина од оние што ги прозва Петар пристапија кон покајание; затоа и настана нов свет, избран од Бога.
7. Гледаш ли како се покажа почетокот на судот. Таму се покажа новиот свет; зашто овде им е дадена власт да седнат и да судат во овој свет. Вистина, тие ќе седат и ќе судат при Господовото доаѓање, при воскресението на мртвите. Но ова се случува и овде, зашто Духот Свет седи на престолите на нивните умови. Па и венците, што христијаните ги примаат во оној век, не се материјални созданија. Кој го тврди тоа, зборува погрешно. Напротив, во ова се пројавува Себеси Духот, Кој се преобразува. И ние го исповедаме тоа што го вели апостолот Павле за небесниот Ерусалим, дека тој е „мајка на сите нас" (Гал. 4, 26). А кога размислуваме за облеката, што ја носат на себе христијаните, очигледно е дека самиот Дух ги облекува во името на Отецот и Синот и Светиот Дух, во вековите. Амин.
Издавач: ЃаконијА
Друго: